İstiklâl Marşı’nın İki Bestecisi: Ali Rıfat Çağatay ve Osman Zeki Üngör
Konunun Tarihsel Arka Planı
1919–1923 aralığında yürütülen Türk Kurtuluş Savaşı’nda, milli birlik ve bağımsızlık düşüncesi toplumsal bir enerjiye dönüşmüştür. Bu bağlamda, milletin moralini yükseltecek ve ortak bir sembol olacak bir marşın gerekliliği hissedilmiş; sonuçta 12 Mart 1921’de İstiklâl Marşı şiiri kabul edilmiştir. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
Şiir yazıldıktan sonra marşın bestelenmesi süreci başlamış, bir yarışma açılmıştır. Ancak marşın günümüzde bilinen bestesi ortaya çıkana dek birden fazla düzenleme yapılmıştır. [1]
İlk Beste: Ali Rıfat Çağatay
Ali Rıfat Çağatay, marşın ilk bestecisi olarak kabul edilir. Bazı kaynaklara göre 1924’te yapılan seçici kurul tarafından beste olarak benimsenmiş, ancak bu beste uzun süreli kullanılmamıştır. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
Çağatay’ın bestesi, müzik literatüründe “ilk resmi beste” olarak yer almasına rağmen halk nezdinde ve resmi uygulamada beklenen etkiyi tam yaratmamış, 1930’lara gelindiğinde yeni bir düzenleme ihtiyacı doğmuştur. [1]
Kabul Edilen Beste: Osman Zeki Üngör
Bugün en yaygın bilinen versiyonun bestecisi ise Osman Zeki Üngör’dür. 1922 civarında yaptığı düzenleme, 1930’larda resmi olarak kabul edilmiş ve uzun vadede kullanıma girmiştir. :contentReference[oaicite:10]{index=10}
Üngör’ün bestesi, öncekiyle kıyaslandığında daha marşvası bir karaktere sahip olması ve dinleyicide güçlü bir milli duygu uyandırması bakımından öne çıkmıştır. Bu versiyon hâlâ okullarda, resmi törenlerde kullanılmaktadır. [2]
Günümüzdeki Akademik Tartışmalar
Marşın bestecisi konusunda “iki besteciden söz edilebilir mi?” sorusu üzerinde tartışmalar sürmektedir. Bazı müzikologlar, Ali Rıfat Çağatay’ın beste çalışmasının resmi yarışmada kabul edilmiş olmasını; diğerleri ise Osman Zeki Üngör’ün halk tarafından benimsenmiş, uygulanabilir versiyonunu esas almaktadır. :contentReference[oaicite:12]{index=12}
Ayrıca bestelerin müziksel yapısı bağlamında da değerlendirmeler vardır: Marş formunun Türk müzik geleneği, aruz vs. hece ölçüsü ile ilişkisi, melodi ve rit bağlamında nasıl yorumlanması gerektiği üzerine makaleler yazılmıştır. Örneğin, İstiklâl Marşı Derneği şöyle belirtmektedir:
> “Bu türden besteler … şiirdeki ses âhengi … altüst edilirse … kulak zevkimize aykırı gelir.” [3]
Bu çerçevede, Çağatay ve Üngör arasındaki farklar sadece kronolojik değil; müzik tarzı, halk tarafından benimsenme düzeyi ve teknik analiz açısından da ele alınmaktadır.
Akademik çevrelerde bir başka tartışma alanı da “marşın değişmesi (beste değişikliği) ulusal simgenin sabitliği ile çelişir mi?” sorusudur. Bazı araştırmacılar, değişikliğin milli simgenin gücünü artırdığını; bazıları ise orijinal formun korunmasının önemli olduğunu savunmaktadır.
Birleştirici Perspektif
Her iki besteciyi de dikkate aldığımızda şu çıkarımlara ulaşılır: Ali Rıfat Çağatay marşın ilk müziksel formuna hayat vermiş; Osman Zeki Üngör ise halkın benimsediği ve kalıcı olan formu sağlamıştır. Bu nedenle “İstiklâl Marşı’nın 2 bestecisi kimdir?” sorusuna verilecek yanıt, her ikisinin de bu sürece katkı koyduğu yönündedir.
Sonuç
Ali Rıfat Çağatay ve Osman Zeki Üngör, İstiklâl Marşı’nın bugünkü formuna ulaşmasında temel pay sahipleridir. Tarihsel süreci, müziksel farklılıkları ve günümüz akademik değerlendirmeleri birlikte incelendiğinde, marşın nasıl bir evrim geçirdiği, ulusal kimlik açısından ne anlama geldiği daha iyi anlaşılabilir.
#İstiklâlMarşı #AliRıfatÇağatay #OsmanZekiÜngör #milliMarş #TürkMüziği
—
Sources:
[1]: https://www.yuzyil.net/makale/istiklal-marsinin-ilk-bestecisi-ve-son-bestecisi-kimdir?utm_source=chatgpt.com “İstiklal Marşı’nın ilk bestecisi ve son bestecisi kimdir?”
[2]: https://www.ankaramasasi.com.tr/haber/2090657/istiklal-marsi-bestecisi-kimdir-istiklal-marsinin-hikayesi?utm_source=chatgpt.com “İstiklal Marşı bestecisi kimdir? İstiklal Marşı’nın hikayesi”
[3]: https://istiklalmarsidernegi.org.tr/IcerikDetay?IcerikId=2062&Id=7&utm_source=chatgpt.com “İSTİKLÂL DESTANIMIZIN ÇEŞİTLİ BESTELERİ DOLAYISİYLE MARŞ BESTECİLİĞİNDE …”